İnşaat Sözleşmelerinde Kritik Noktalar – 3
Mücbir Sebep Maddesi: Risklerinizi Yönetin
Mücbir Sebep, borcun ifasını imkânsız hale getiren olağanüstü durumları ifade eder.
Hukuk Genel Kurulu’nun 18.04.1984 tarihli kararında şu şekilde tanımlanmıştır:
“Mücbir sebep, borcun yerine getirilmesine engel olan ve herhangi bir kimse tarafından alınacak önlemlere karşın önüne geçilmesi olanağı bulunmayan, beklenmedik, harici ve borçlunun iradesi dışında meydana gelen bir olaydır. Başka bir anlatımla, seçilemeyen ve karşı konulamayan bir olayı anlatır.” (HGK, 1984/139 E., 1984/426 K.)
Covid-19 pandemisi, bu tanımın yakın geçmişteki en görünür örneğidir. Bu nedenle Mücbir Sebep maddeleri inşaat sözleşmelerinde kritik bir risk yönetim aracıdır.
İyi bir Mücbir Sebep maddesi asgari olarak şu konuları kapsamalıdır:
Tanım → Hangi olaylar mücbir sebep sayılacak? (deprem, savaş, pandemi vb.)
Etkisi → Mücbir sebep halinde dahi, mümkün olan işlerin devamına yönelik düzenleme yapılabilir.
Bildirim → Kaç gün içinde ve hangi usulle bildirim yapılacak? Belge ve kanıt şartı olacak mı? Süre geçirilirse sonuçları ne olacak?
Zarar Azaltma → Taraflar, mücbir sebebe konu olayın mevcut işler üzerinde yol açabileceği zararların artmasını önlemek için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. Bu yükümlülük yalnızca soyut bir özen borcu değil; sözleşmede açıkça hükme bağlanmalıdır. Zararın büyümesini önleyici makul tedbirlerin alınmaması halinde sorumluluk doğacağı düzenlenebilir.
Sonuçlar → Mücbir sebep halinde yüklenici yalnızca süre uzatımı mı alacak, yoksa ek maliyet de talep edebilecek mi?
Fesih Opsiyonu → Mücbir sebebin belli bir süreyi aşması halinde, taraflara sözleşmeyi feshetme ve tasfiye hakkı tanınabilir.
Sonuç
Mücbir sebep maddelerinizi doğru düzenleyerek inşaat projelerinizde hukuki riskleri minimuma indirirken, olası anlaşmazlıklarda güçlü bir koruma sağlarsınız.